۷ دستاورد مهم یک سفر راهبردی

سفر دو روزه رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه در کنار جلسه حدود ۳ ساعته با پوتین رئیس جمهور روسیه، قریب به ۱۰ ملاقات و گفت‌وگوی رسانه‌ای و توافقات ویژه در مناسبات همسایگی دوکشور را نیز به همراه داشت. دیدار روسای‌جمهور به‌عنوان نخستین و اصلی‌ترین برنامه سفر، فراتر از پیش‌بینی‌های انجام‌شده ۳ ساعت به طول انجامید. جزئیات این دیدار طولانی اگرچه بنا به ملاحظات سنتی روس‌ها رسانه‌ای نشد و به چند بند خبر رسمی محدود شد، اما رئیس جمهور کشورمان به برخی رئوس توافقات صورت گرفته اشاره مختصری داشتند. ماموریت دو عضو کابینه برای پیگیری توافقات به‌دست آمده حکایت از عملیاتی و قابل تحقق بودن اهداف سفر داشت و ضمانت اجرایی برنامه سفر بود. ضمن اینکه وزیر امور خارجه و وزیر نفت به‌عنوان رئیس طرف ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی، مأمور اجرای مصوبات و توافقات بین دو کشور شده اند.
اگر چه درباره زوایای پنهان این سفر تاکنون گزارش خاصی به بیرون درز پیدا نکرده است، اما بر اساس همان میزان اطلاعاتی که تاکنون منتشر شده است، حداقل می‌توان ۷ دستاورد ملموس را برای این سفر مطرح کرد:
۱- این سفر آثار و نتایج راهبردی مهمی را به دنبال داشت. هرچند در دوره‌های گذشته روابط با فدراسیون جدید روسیه آنچنان که باید پیگیری نشد، اما رویکرد دولت آقای رئیسی مبنی بر «منطقه‌گرایی فعال» و «نگاه متوازن در سیاست خارجی» فصل جدیدی را برای همکاری‌های جامع و بلندمدت دوطرف درراستای تأمین منافع ملی ایران و دفع تهدیدات مشترک باز کرده است. سفر رئیس جمهور کشورمان به روسیه و پیش از آن ارتباط با چین، نشان داد که دوران یکجانبه گرایی آمریکا به سر آمده است؛ بنابراین با این سفر تشکیل بلوک منطقه‌ای شکل گرفت و این موضوع می‌تواند آینده منطقه را نیز به گونه دیگر چینش داده و سازمان دهی کند که آمریکا قدرت مانور نداشته باشد. ارزیابی روابط گذشته دو کشور در این سفر، می‌تواند منافع هر دو را نزدیک‌تر و سطح آن را راهبردی و پایدار خواهد کرد؛ یعنی احصای موانع روابط در این ارزیابی و راه‌حل برای رفع آن‌ها می‌تواند پایداری و ارتقای روابط دوکشور درحوزه‌های مختلف را تضمین کند.
۲- درباره مسئله پولی و بانکی دو کشور ایران و روسیه هدف گذاری ویژه‌ای را طراحی کرده اند که به نظر می‌رسد در آینده نزدیک برای اجرایی کردن آن اقدام خواهند کرد. چرا که براساس هدف‌گذاری مشخص، ایران و روسیه می‌توانند در جهت شکست سلطه دلار بر روابط پولی و بانکی گام برداشته و مبادلات خود را با پول ملی انجام دهند.
۳- سومین رهاورد این سفر را براساس سخنان رئیس‌جمهور باید در حوزه انرژی جست‌وجو کرد؛ جایی که او گفت: «وزیر نفت کشورمان توافقات خوبی با مسئولان انرژی روسیه در حوزه توسعه میادین نفت و گاز داشته است.»
۴- دستاورد چهارم این سفر در حوزه مسائل تجاری میان دو کشور به‌دست آمده است. کارشناسان و تیم همراه رئیس جمهور اذعان دارند که در حوزه مسائل تجاری بر رفع موانع تجاری و جهش تجارت بین دوکشور توافق‌های خوبی شده است. دو کشور توافق کردند در گام اول تعاملات تجاری فیمابین را به ۱۰ میلیارد دلار در سال افزایش دهند. همچنین ایران و روسیه توافق کردند که ظرفیت‌های کشاورزی و نیز زمینه‌های مناسب مبادلات کالا‌های کشاورزی را به شکلی دقیق‌تر مورد شناسایی قرار داده تا بتوانند نسبت به افزایش تبادل کالا‌های کشاورزی اقدام کنند.
۵- محور پنجم دستاورد‌های سفر رئیس‌جمهور به روسیه نیز در حوزه حمل‌ونقل محقق شد. چراکه همانگونه که قبل از سفر گفته می‌شد، در این سفر بر فعال‌سازی کریدور شمال- جنوب توافق حاصل گردید. این مسیر ترانزیتی، مسیر و زمان ترانزیت کالا از روسیه و کشور‌های مختلف شمالی ایران را به مناطق جنوبی بسیار کوتاه‌تر خواهد کرد.
۶- به عنوان ششمین دستاورد این سفر می‌توان به گفت و گو‌های دو طرف بر همکاری‌های دفاعی، هوافضا و و نظامی اشاره داشت. هر چند این بخش از توافق‌ها کاملا محرمانه باقی مانده است، ولی شواهد و اظهار رضایت طرفین، گویای توافق برای همکاری طرفین در این زمینه‌ها می‌باشد.
۷- سفر رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه علاوه بر حوزه‌های راهبردی و اقتصادی، در بخش انرژی هسته‌ای نیز دستاورد‌های قابل‌توحهی به‌همراه داشت؛ دستاورد‌هایی که به‌گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی، زمینه‌ساز ارتقای همکاری‌های دوجانبه دراین بخش می‌شود.
بهروز کمالوندی دراین باره گفت: روسای‌جمهوری ایران و روسیه در دیدار اخیرشان، راهکار‌های ارتقا و توسعه روابط عالی دو کشور در بخش انرژی هسته‌ای و ساخت واحد‌های جدید نیروگاه اتمی بوشهر را در کنار دیگر موضوع‌ها بررسی کردند. کمالوندی گفت: همکاری دو کشور برای ساخت واحد‌های ۲ و ۳ نیروگاه اتمی بوشهر درجهت برنامه ایران برای تولید حداقل ۱۰ هزارمگاوات برق با استفاده از انرژی هسته‌ای درجریان است که سفر رئیس جمهور به روسیه زمینه‌های این اقدام نمود.
• بازتاب خارجی سفر رئیس‌جمهور به روسیه
خبرگزاری آسوشیتدپرس از ابراز علاقه پوتین برای گفت‌وگو در مورد نگرانی‌های مشترک روسیه و ایران در مورد وضعیت افغانستان نوشت و اشاره داشت که رئیسی نیز برای گسترش همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، دفاعی، امنیتی و اکتشافات فضایی، ابراز تمایل کرده است.
روزنامه نیویورک‌تایمز نیز درباره دیدار رئیسی و پوتین، نوشت: «این دیدار نمایش وحدت دو کشور در مقابل آمریکا بود.» این روزنامه آمریکایی نوشت: «رئیس‌جمهور ایران در دیدار با پوتین در روز چهارشنبه به همتای روس خود یادآوری کرد که تهران در ۴۰ سال گذشته در مقابل آمریکا ایستادگی کرده است. روزنامه اقتصادی فایننشال‌تایمز آمریکا نیز در گزارش مفصلی نوشت که «ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در حالی با ولادیمیر پوتین از روسیه دیدار کرد که جمهوری اسلامی به‌دنبال گسترش روابط با مسکو و پکن برای مقاومت بهتر در برابر فشار‌های سیاسی و اقتصادی ایالات‌متحده است.»
رسانه‌های منطقه‌ای نیز در تحلیل‌های خود به مسائل همسایگی و آثار دیدار‌های رئیسی و پوتین بر مناسبات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پرداختند. خبرگزاری آناتولی ترکیه نیز در بخش‌هایی از گزارش خود آورد که روابط ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز توسعه پیدا کرده و هر دو طرف ایران و روسیه روی ایجاد منطقه آزاد تجاری مشترک در حال رایزنی هستند. شبکه خبری المیادین گزارش خود را با عنوان «ایران و روسیه: به‌سوی رابطه استراتژیک برای مقابله با رویکرد یکجانبه‌گرایی آمریکا» سروسامان داد و خبرگزاری اسپوتنیک هم با تیتر «رئیس‌جمهور ایران نقش مفهوم مقاومت در معادلات بازدارندگی را تبیین می‌کند» به تشریح اظهارات رئیس جمهور ایران در مجلس دومای روسیه پرداخت و از زبان وی تأکید کرد که ایران خواهان روابط حداکثری با همه کشور‌های جهان به‌ویژه کشور‌های همسایه است